اردشیر دوم : پادشاه هخامنشی، پسر بزرگ داریوش دوم و پریزا بود که پس از مرگ پدر به سلطنت رسید.اردشیر در ابتدای سلطنت خویش شورشهای برادرش - کورش کوچک - را سرکوب کرد و سرانجام در سال ۴۰۱ (پیش از میلاد) او را به قتل ‌رساند. از اتفاقات مهم دوران سلطنت اردشیر تلاش نا موفق او در تسخیر مجدد مصر است. این پادشاه هخامنشی تا زمان مرگ خویش ۳۵۸ (پیش از میلاد) بر ایران حکومت کرد.

اردشیر سوم : نام نخست اردشیر سوم اُخُس بوده که تصور می‌کنند یونانی شده وهوک است، ولی وی پس از اینکه به تخت نشست، خود را در سنگ‌نبشته تخت جمشید ارتَ خْشثَر یا اردشیر نامید. چنین نوشته‌اند:،نویسندگان یونانی دیودور و آریان،نام او را آرتاکسرک سس یا آرتاسس‌سس نوشته اند. ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه وی را اردشیر سوم و اُخُس نامیده. اما در برخی نوشته‌های تاریخی این شاه با اردشیر یکم اشتباه گشته‌اند.

ارسس :ارسس پادشاه هخامنشی. اسم او را چنین نوشته اند :دیودور‚ استرابون و آریان‚ ارسس و پلوتارک‚ اآرسس آورده اند . درقانون بطلمیوس آرگس آمده است ‚ که مصحف ارسس می باشد . اوسویوسارسس اخی از نویسندگان قرون اسلامی ابن عبری‚ ارسسبن اوخوس.ابوریحان بیرونی‚ در آثارالباقیه ارسسبن اخس و در ص 89 چیزی شبیه به فسرون یا فترون . اپر ‚ عالم فرانسوی گمان کرده که اسم او به پارسی قدیم هوورشه بوده. اگر اسمی را که پلوتارک ذکر کرده‚ صحیح بدانیم نظر بقاعده تصحیف اسامی ایرانی درزبان یونانی‚ ظن غالب این است که این حدس صحیح باشد. در تاریخ ایران اسم این پادشاه فراموش شده و بنابراین از نویسندگان قرون اسلامی‚ آنهائیکه از مدارک شرقی متابعت کرده اند‚ اسم او راذکر نکرده اند ! نسب: موافق گفته دیودور او پسر اردشیر سوم اخس بوده. اسم مادر او را بعضی مورخین آتوسا نوشته اند‚ ولی محققا معلوم نیست‚ زیرا از زنان اردشیر سوم دو کس معروف اند‚ یکی آتوسا و دیگری دختر اخا.اخا خواهر اردشیر بود و اسم دختر او هم معلوم نیست. کشته شدن او : دیودور راجع به این شاه چنین نوشته کتاب 71‚ بند 5 :پس از فوت اردشیر باگواس خواجه‚ کوچکترین پسر او را که ارسس نام داشت‚ بتخت نشانید و برادران اردشیر را کشت تا شاه جدید با آنها معاشر نبوده کاملا در تحت اطاعت خواجه مزبور باشد . این گفته مورخ مذکور نظری را که راجع به جهت قتل اردشیر اظهار کردیم‚ تایید میکند. ارسس پس از آنکه از جنایتهای باگواس آگاه شد‚ از او تنفر یافته درصدد برآمد که او را بکشد‚ ولی خواجه پیشدستی کرده او را در سال سوم سلطنتش بقتل رسانید 336 ق. م. پس از آن در دودمان هخامنشی کسی نبود که بترتیب طبیعی بر تخت نشیند‚ زیرا خواجه تقریبا تمام برادران جوان اردشیر را هم کشته بود. بنابراین باگواس داریوش را‚ که پسر آرسان آرسانس و نوه استانس پسر داریوش دوم بود‚ بتخت نشانید 336 ق. م. از وقایع سلطنت ارسس 338 -336 ق. م. آگاهی نداریم و نیز نمیدانیم چگونه شاهی بوده و چه صفاتی داشته. از تاریخ وقایع هم این قدر برمیآید که در زمان او یعنی بهار 336 ق. م. قشون مقدونی برای دفعه اولی به آسیا ورود کرد.  عجالة هم این قدر گوئیم که مقدونیها پیشرفتهائی حاصل کردند‚ ولی چون خبر کشته شدن فیلیپپ در اسکندر رسید‚ پارمنین سردار مقدونی از آسیا به مقدونیه برگشت و ممنن برادر منتور‚ که پس از مرگ او فرمانده قشون ایران درصفحات دریائی بود‚ مقدونیها را عقب نشانده‚ تمام جاهائی را که تصرف کرده بودند‚ از آنها بازستاند. چنین بنظر میآید که با وجود این احوال آبیدوس در تصرف مقدونیها مانده بود. اگر چنین بوده ‚ باید گفت که مقدونیها با حفظ این محل عبور اسکندر را از بوغاز داردانل در موقع خود تسهیل کرده اند. ایران باستان صص 1186-118 . ادامه مطلب...